کتیبه ساسانیان در نقش رستم پیدا شد

به گزارش دکتر برای تو، نقش رستم نام مجموعه ای باستانی در روستای زنگی آباد واقع در شمال شهرستان مرودشت استان فارس ایران است که در فاصلهٔ 6 کیلومتری از تخت جمشید واقع شده است. این محوطهٔ باستانی یادمان هایی از ایلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را در خود جای داده و از حدود سال 1200 پیش از میلاد تا 625 میلادی همیشه مورد توجه بوده زیرا آرامگاه چهار تن از شاهان هخامنشی، نقش برجسته های متعددی از وقایع مهم دوران ساسانیان، بنای کعبه زرتشت و نقش برجستهٔ ویران شده ای از دوران ایلامیان در این مکان قرار دارند و در دورهٔ ساسانی، محوطه نقش رستم از نظر دینی و ملی نیز اهمیت بسیار داشته است.

کتیبه ساسانیان در نقش رستم پیدا شد

قرار است پفراینده این مجموعه در قالب متممی برای پفراینده تخت جمشید برای ثبت جهانی به یونسکو ارسال شود. در این راستا کارشناسان و باستان شناسان درصدد انجام آنالیز ها و مطالعات بیشتر در نقش رستم هستند تا بتوانند پفراینده را تکمیل نمایند.

حمید فدایی، مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با اشاره به آن که در سال 98 دو کارگاه خیلی مهم در نقش رستم برپا شد که عظیم ترین آن ها در آرامگاه خشایارشا بود، گفت: هرچند این کارگاه از حدود سه سال پیش شروع شده بود اما در سال گذشته در حوزه حفاظت های اضطراری این آرامگاه کارهای خوبی انجام دادیم. در نقش رستم 4 نیروی کارشناس بازسازی و یک استادکار در آرامگاه خشایارشا فعال هستند. در کنار این آرامگاه، کار حفاظت از نقش هرمز دوم که ازجمله نقش های ساسانی در مجموعه نقش رستم است را در زمستان سال گذشته شروع کردیم و طی چند روز آینده به انتها خواهیم رساند. هرچند این نقش بسیار فرسوده و آسیب دیده بود، کار پاکسازی و استحکام بخشی آن به انتها می رسد.

تهیه پفرایند میراث جهانی

او با اشاره به تهیه پفراینده ثبت جهانی نقش رستم، گفت: قرار است پفراینده نقش رستم، متممی بر پفراینده تخت جمشید قرار گیرد. سال ها درخصوص این پفراینده تبادل نظر بود اما به طور ویژه از دو سال گذشته، نقش رستم را به یک پایگاه دائمی تبدیل کردیم. قبل از آن بیشتر در تخت جمشید بودیم و حضور کارشناسی و مطالعات پژوهشی در نقش رستم کمتر بود اما اکنون 4 تا5 کارشناس در زمینه حفاظت، باستان شناسی و کارشناسی در این مجموعه حضور دارند تا بتوانیم اطلاعات مربوط به این پفراینده را به صورت عملی تهیه کنیم.

فدایی با اشاره به آن که بیشتر افراد به صورت عادی نمای جلویی نقش رستم را که همان آرامگاه ها هست، می بینند، گفت: نباید فراموش کرد که مجموعه نقش رستم یک محوطه بسیار عظیم است که بخش عمده و نادیده این محوطه در بالای کوه حسین قرار گرفته است. در واقع این مکان را به شهر مردگان می شناسیم که در دوره هخامنشی رونق زیادی می گیرد، این درحالی است که در پیشینه این منطقه آثاری از دوره عیلامی ها وجود دارد. البته در دوره هخامنشیان اتفاقات زیادی در این منطقه می افتد و یک صندلی مقدس داشت که باعث می شود در دوره ساسانی نیز این حیات آن نه تنها کمرنگ نشود بلکه توسعه بیشتری پیدا کند و ساختارهای معاری زیادی در این دوره به آن اضافه شود. دیواری که در مقابل آرامگاه ها داریم به احتمال زیاد مربوط به دوره ساسانیان است و بخش عمده ای از اتفاقات تاریخی، بالای کوه حسین است و ما نمی بینیم. این آثار نه تنها برای بازدیدنمایندگان قابل رویت نیست بلکه بسیاری از متخصصان نیز شاید دسترسی به آن مناطق نداشته باشند.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید اذعان کرد: برای آن که بتوانیم پفراینده جهانی نقش رستم را کامل کنیم کارهای آنالیز و مستندنگاری را نه تنها در نمای جلویی و پایین کوه بلکه در بالای کوه دنبال کردیم. ناگفته نماند که در سال 95 با استفاده از فناوری های موجود نقشه برداری دقیقی از داخل و بالای کوه حسین تهیه کردیم که این اطلاعات برای پفراینده مورد احتیاج بود.

کتیبه جدید به خط پهلوی- ساسانی

او با اشاره به آن که در بالا کوه حسین نیز تعداد زیادی نقش و نگار و کتیبه وجود دارد و حتا بعضی از آنها برای اولین بار کشف و گزارش می شوند، درخصوص آخرین کشفیات این مجموعه گفت: در حال حاضر یک کتیبه جدید کشف کردیم و همکاران در حال خوانش این کتیبه هستند. این کتیبه به خط پهلوی- ساسانی است که به دوره ساسانیان بازمی شود. البته به نظر می رسد با آنالیز های بیشتر بتوانیم تعداد بیشتری از این کتیبه ها را پیدا کنیم چراکه مکانی مرموز و ناشناخته است.

فدایی در مورد کشف کتیبه ای جدید در نقش رستم که سال گذشته خبر ساز شده بود نیز گفت: آن کتیبه در آرامگاه داریوش بود. تنها آرامگاه هخامنشی که در نقش رستم کتیبه دارد، آرامگاه داریوش است. تقریبا تمام کتیبه های آن آرامگاه خوانده شده بود، آنچه سال گذشته خبرساز شد، بخشی بود که طی سال های گذشته از میان لایه های رسوبی خارج شده بود و از دید پژوهشگران در زمینه خوانش دور مانده بود. از این رو سال گذشته مجدد خوانده شد.

او ادامه داد: اما آنچه که در بالای کوه حسین پیدا کردیم، جدید است و به ظاهر کتیبه ساده تری است. در بالای کوه حسین شاهد اتفاقات زیادی هستیم. دیواری که در پایین داریم در بالای کوه حسین نیز حدود 5 کیلومتر و با ضخامت زیاد، ادامه پیدا می نماید؛ به نظر می آید این محوطه مقدس بوده و به غیر از دیوار، آثاری از قلعه، بند دوره هخامنشی و شواهدی از آثار تحت الارضی داریم که شامل قطعات سفال می شود و نشان از استقرار دوره های مختلف تاریخی در این مکان دارد. این بخش از نقش رستم، کمتر شناخته شده.

شرایط شکاف های نقش رستم

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در ادامه به موضوع کاهش سطح آب های زیرزمینی منطقه و به تبع آن بوجود آمدن شکاف های متعدد در منطقه اشاره نمود و درخصوص شرایط نقش رستم و شکاف ها و ترک هایی که در آن بوجود آمده، گفت: این مسئله ای ست که نه فقط تخت جمشید و نقش رستم را تحت تاثیر قرار داده بلکه مسئله ریشه ای ست که تمام کشور را درگیر نموده. درواقع طی یک دهه گذشته شاهد خشکسالی بودیم و از حدود هفت سال قبل شاهد نمایان شدن شکاف ها و ترک ها در نقش رستم بودیم.

اوادامه داد: بنابرنظر کارشناسان اگر وارد دوره تر سالی که اکنون شواهد آن هویدا شده است، بشویم و ادامه پیدا کند، بخشی از زمین می تواند خود را ترمیم کند. در این میان می توان امیدوار بود که با ترمیم شرایط زمین، از گسترش شکاف ها و درنهایت فرونشست زمین جلوگیری شود. ما نگران بوجود آمدن فروچاله در نقش رستم و مجموعه تخت جمشید هستیم. اگر زمین خود را ترمیم کند این نگرانی کاهش می یابد. ضمن آنکه طی سال های گذشته، بخش هایی که ترک یا شکاف یافته اند را مداوم با مخلوط ریزی، که بتواند استحکام دهد، پرمی کردیم.

فدایی اظهار داشت: برداشت زیاد از حد اهالی مرودشت از آب های زیرزمینی یکی دیگر از مسائل منطقه است. گفته می شود حدود 15 سال قبل، سطح آب های زیرزمینی در مرودشت در حدود 20 متر بود اما اکنون این عمق به بیش از 200 متر رسیده است. با این وجود به جای آنکه مدیریت به سمت تغییر الگوی کشت در کشاورزی باشد، در این منطقه نه تنها این اتفاق نیفتاده یا کمتر افتاده بلکه به شالی کاری و برنج کاری توسعه داده اند. این درحالی است که برنج کاری بیشترین آب را احتیاجمند است. احتیاجمند مدیریت برداشت از آب های زیرزمینی منطقه هستیم و این مهم یک وظیفه ملی است و دستگاه های مختلف باید از این امر حمایت نمایند. نباید فراموش کرد که بخش پایدار منطقه میراث فرهنگی است و توسعه بدون توجه به این بخش نادرست است. میراث فرهنگی و توسعه پایدار گردشگری می تواند جایگزینی برای کشاورزی در منطقه باشد. همیشه در طول تاریخ بحران کمبود آب در ایران بوده و هست. راه نجات این سرزمین، توجه به میراث فرهنگی است.

او در پاسخ سئوالی مبنی بر آن که مجموعه پایگاه میراث جهانی تخت جمشید متشکل از کاخ های تخت جمشید، نقش رستم، پاسارگاد و ... سال هاست به عنوان یکی از شناخته شده ترین مجموعه های میراث و گردشگری ایران در میان گردشگران داخلی و خارجی هواداران متعددی دارد، آیا طی این سال ها نتوانسته توسعه گردشگری را به نحوی رقم زند که مردم منطقه با کسب درآمد از حضور گردشگران بتوانند راهکارهایی برای حفظ و توسعه پایدار میراث منطقه اخذ نمایند، گفت: چنین نگاهی به تخت جمشید حدود یک دهه قبل کمرنگ بود و کمتر به این موضوع فکر شده و مردم منطقه کمتر اقتصاد خود را به این سمت برنامه ریزی نموده اند. اما طی یک دهه گذشته که به دلیل خشکسالی، کشاورزی با چالش روبه رو شد این چالش سبب شد تا مردم به فکر تغییر فرایند کسب درآمد خود بیفتند و اقتصاد به سمت گردشگری گروید. طی 4 سال گذشته با تقاضای زیادی برای ایجاد، بهره برداری و تاسیس واحدهای بومگردی روبه رو شده ایم.

فدایی اظهار داشت: سعی کردیم قوانین سختگیرانه را در محدوده حرایم تخت جمشید، پاسارگاد، نقش رستم و... کمتر کنیم تا واحدهای بومگردی بتوانند فعالیت خود را شروع نمایند. اگر حمایت های لازم از میراث و گردشگری و تغییر نگاه فرهنگی محقق شود، می توانیم به پایداری منطقه امیدوار باشیم.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با اشاره به شرایط فعلی شکاف های نقش رستم گفت: با وجود بارندگی های امسال، می توان گفت شرایط ترک ها و شکاف ها نسبت به گذشته تا حدودی بهتر شده است. البته نباید فراموش کرد که در سال های گذشته بعد از هر بارندگی، بسیاری از شکاف ها شسته می شدند و مجدد در میان آنها آب می رفت اما از اسفند تا به امروز طی چند بارندگی گذشته، هیچ بازشدگی در نقش رستم شاهد نبودیم. هرچند این بدان معنا نیست که مشکل برطرف شده بلکه باید به فکر راهکاری نهادینه تر باشیم.

ایلنا

منبع: گردشبان
انتشار: 1 تیر 1399 بروزرسانی: 5 مهر 1399 گردآورنده: dr4u.ir شناسه مطلب: 975

به "کتیبه ساسانیان در نقش رستم پیدا شد" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "کتیبه ساسانیان در نقش رستم پیدا شد"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید