معضل پول کثیف در دوران کرونا - دکتر برای تو

از سوی دیگر بانک های مرکزی چین، امریکا و کره جنوبی نیز ضدعفونی کردن پول ها با اشعه فرابنفش یا انهدام پول های بالقوه آلوده را در دستور کار خود قرار داده اند. با وجود اقدامات فوری برخی کشورهای درگیر در کرونا از همان روزهای نخست ورود این ویروس به کشورشان، بانک مرکزی ایران با گذشت نزدیک به دو ماه از ورود این ویروس همچنان پروتکل بهداشتی برای ضدعفونی کردن پول های در دست افراد را تدوین نکرده است.

بحران پشت بحران برای بانک ها

پس از شیوع گسترده ویروس کرونا در بیش از 206 کشور و منطقه همچنین تعطیلی کسب وکارها و خطر تعدیل چند میلیون نیروی کار، نظام های مالی دنیا به این نتیجه رسیده اند که همیشه خطر بیخ گوش اقتصادها برای رشد و توسعه، مالی نیست و یک بیماری با منشا خفاش نیز می تواند کل اقتصاد دنیا را در معرض فروپاشی و تعطیلی گسترده قرار دهد. نمایان شدن تبعات منفی این ویروس تا ماه ها و بلکه سال ها گریبان کشورها را می گیرد و قطعا خط مقدم مبارزه با این تبعات، نظام های بانکی است که علاوه بر اتخاذ سیاست های پولی باید پروتکلی بهداشتی برای کاهش ابتلای کارکنانش به کرونا و ضدعفونی کردن وجوه نقد نیز داشته باشد.

اقدامات فوری برخی بانک های مرکزی

برخی بانک های مرکزی در شرایط گسترش و بیم طولانی شدن مدت ماندگاری کرونا اقدام به تهیه و تنظیم مجموعه اقداماتی برای کاهش تبعات منفی کرونا کرده اند. این مجموعه اقدامات از اتخاذ سیاست های پولی تا تدوین آیین نامه ها و پروتکل های بهداشتی را شامل می شد. برخی اقدامات بانک ها عبارت از ایجاد یک نیروی کار مرکزی، محدود کردن حضور کارکنان در بانک ها با تدارک شرایطی برای دور کاری و نوسازی سیاست های تعامل با مشتری و کاهش استفاده از وجه نقد است اما این مجموعه کارها در شرایطی که بسیاری از افراد همچنان از پول نقد در مبادلات خود استفاده می کنند، کامل نخواهد بود، بنابراین ضروری است بانک های مرکزی برای ضدعفونی کردن وجوه مورد مبادله در چرخه مالی نیز حساسیت های لازم را داشته باشند.

سازمان بهداشت دنیای: دست ها را مرتب بشویید

سازمان بهداشت دنیای در گزارشی که دیلی تلگراف منتشر کرده، از قول یکی از مقامات ارشد این سازمان ، نوشت: ما می دانیم که پول دایما دست به دست می شود و می تواند انواع باکتری ها و ویروس ها را جمع آوری کند. توصیه ما به مردم آن است که دست های خود را پس از تماس با اسکناس ها بشویند و از لمس صورت نیز جلوگیری کنند.

سازمان بهداشت دنیای پروتکل های بهداشتی هشدارهای روشنی درباره استفاده از اسکناس ارایه نکرده و به روشنی این کار را برعهده بانک های مرکزی هر کشور گذاشته است. با این حال برخی دیگر از مقامات این سازمان از شرکت ها، بانک ها و افراد حقیقی خواستند تا پرداخت نقدی را محدود کنند.

تهیه پروتکل بهداشتی برای پول

تا به امروز سه کشور امریکا، کره جنوبی و چین اقداماتی را برای ضدعفونی یا خارج کردن وجوه نقد از چرخه مالی کشورشان آغاز کرده اند. فدرال رزرو در بیانیه ای به مردم اطمینان داد که پول های مورداستفاده در امریکا با کمترین ریسک همراه است. کره جنوبی نیز به مدت دو هفته تمام پول های نقدی که به شعب بانک ها می رود، جهت ضدعفونی کردن به بانک مرکزی می فرستد.

براساس گزارش رویترز اقدام چین که منشا بیماری بوده تمیز کردن عمیق وجوه نقد همچنین انهدام پول نقد بالقوه به آلودگی است. این مجموعه اقدامات شامل ضدعفونی کردن با نور ماورای بنفش یا دمای بالا و درنهایت بازگشت آنها به چرخه مالی پس از 7 تا 14 روز بود.

هر چند در برخی کشورها نظیر بریتانیا نیز توصیه هایی مبنی بر استفاده کمتر از اسکناس شده، اما تدوین پروتکلی برای کاهش جریان پول نقد تا به امروز گرفته نشده است. در کشورهایی که تا به امروز اقداماتی در جهت ضدعفونی کردن یکی از مهم ترین سطوح انتقال کرونا گرفته نشده، شهروندان به مجموعه اقداماتی روی آورده اند که بعضا باعث از بین رفتن اسکناس ها شده است. به طور مثال بانک مرکزی تایلند از مردم خواست که به جای جوشاندن اسکناس ها آنها را به مدت چند دقیقه در محلول آب و صابون قرار دهند یا با الکل ضدعفونی کنند.

ایران همچنان پروتکلی ندارد

نزدیک به دو ماه از ورود کرونا به کشور می گذرد و با وجود کاهش آمار مبتلایان و افزایش امیدواری ها نسبت به کاهش شدت شیوع، اتخاذ تصمیماتی در جهت بالا رفتن ضریب امنیت سلامتی افراد جامعه به خصوص کارکنان بانک ها ضروری است. از همان ابتدا شناسایی این ویروس در چین، سازمان بهداشت دنیای در بیانیه ای خاطرنشان کرد که اسکناس و مسکوک در دست اشخاص را به عنوان یکی از سطوح بسیار آلوده که می تواند سبب انتقال این بیماری شود ، معرفی کرد. بانک مرکزی از همان ابتدا برای کاهش تعداد مراجعان به بانک ها و کمتر شدن جریان گردش اسکناس در کشور اقداماتی نظیر افزایش سقف انتقال وجه از طریق اینترنت و خودپردازها انجام داد. در روزهای پایانی سال نیز روابط عمومی این نهاد مهم پولی خاطرنشان کرد که فروش اسکناس های نو برای عیدی های سال نو ممنوع بوده و دریافت و پرداخت پول نقد و مسکوک نیز در شعب بانکی ممنوع شده است.

با وجود اتخاذ اقداماتی برای کاهش مراجعه به بانک ها اما آمارها گویای این موضوع است که شعب بانک ها از آلوده ترین مراکز است و باید برای آن اقداماتی سختگیرانه تر اتخاذ کرد.

در این راستا محمدرضا حسین زاده، رییس شورای هماهنگی بانک ها ضمن اعلام این موضوع گفت که تا به امروز سه هزار نفر از پرسنل سیستم بانکی به کرونا مبتلا شدند که از این تعداد 42 تن جان خود را از دست داده اند.

شورای پول و اعتبار برای کاهش ریسک ابتلا در شعب بانکی در جلسه یک هزار و دویست و نود و یکمین خود ضمن موافقت با برنامه های اعتباری رییس کل بانک مرکزی در شرایط ناشی از ویروس کرونا، مقرر کرد این نهاد پولی با هماهنگی وزارت بهداشت در جهت تدوین پروتکلی بهداشتی در ارتباط با فعالیت شعب بانک ها همچنین تداوم تامین تجهیزات و امکانات لازم برای حفاظت از سلامت پرسنل توسط بانک ها، اقداماتی انجام دهد و به شبکه بانکی ابلاغ شود. الزام همکاری میان بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار برای تهیه پروتکل بهداشتی در شرایطی به تصویب رسید که نزدیک به دو ماه از ورود این ویروس به ایران می گذرد و در این مدت تصمیمی دال بر ضدعفونی کردن پول های در جریان در کشور که از مهم ترین سطوح انتقال دهنده ویروس است، گرفته نشده و تنها تصمیم برای کاهش شمار مبتلایان، ترغیب افراد به انجام غیرحضوری کارها بود.

بررسی های میدانی نشان می دهد شعب بانکی هنوز امکان دریافت و پرداخت وجه نقد ندارند و این در حالی است که این وجوه در بین مردم جابجا می شود. برخی بانک ها نیز دستگاه های هوشمندی را در تعدادی از شعب خود برای دریافت وجه نقد راه اندازی کرده اند، اما به نظر نمی رسد که این دستگاه ها جوابگوی وجوه نقد در گردش باشند.

در این میان، برخی بانک ها با راه اندازی دستگاه های هوشمند دریافت کننده پول نقد در تعدادی از شعب خود، امکان دریافت وجه نقد از طریق این دستگاه ها و انتقال آنها به حساب افراد به صورت لحظه ای را فراهم کرده اند، اما باتوجه به پایین بودن تعداد این دستگاه ها و دستگاه های خوددریافت سایر بانک ها که پول را با تاخیر به حساب فرد انتقال می دهند، به نظر نمی رسد که بتوان جای شعبه را در این زمینه پر کرد. هر چند در حال حاضر مردمی که پول نقد در دست دارند، امکان دیگری جز این هم ندارند.

منبع: روزنامه اعتماد