مجهز ترین رصدخانه دوران باستان در مراغه - دکتر برای تو

همانطور که از ان نام آن پیدا است، این رصدخانه در شهر مراغه بر روی تپه 110 متری صدر داغی مراغه واقع شده است. قرار گیری این رصدخانه در ارتفاعات باعث شده تا از بیشتر منطقه ها شهر قابل تماشا باشد و منظره زیبایی به دریاچه ارومیه داشته باشد.

این رصدخانه اولین و بزرگترین رصد خانه ایران است که قدمت آن به 700 سال پیش بر می گردد. رصدخانه مراغه به وسیله خواجه نصرالدین طوسی و به دستور هولاکوخان احداث شد. این رصدخانه در لیست آثار ملی ایران ثبت شده است.

بنا به درخواست خواجه نصرالدین طوسی، بنای این رصدخانه به وسیله معمار معروف آن دوران یعنی فخرالدین ابوالسعادات احمد بن عثمان مراغی ساخته شد. ساخت این رصدخانه در حدود 13 سال به طول انجامید.

در تپه رصد خانه مراغه در مجموع 17 واحد معماری کشف شده است. یکی از این واحد ها متعلق به تاسیسات بعد از ویرانی رصد خانه است و باقی واحد ها، مجموعه علمی رصد خانه مراغه را تشکیل می دادند. واحد های کلی در دو دوسته قرار می گیرند. واحد هایی که در تحقیقات و فعالیت های نجومی به طور مستقیم کاربرد داشته اند و واحد های وابسته به مرکز علمی رصد خانه، که کاربرد های مختلفی از جمله کارگاه های ابزار سازی و ریخته گری، مدرسه و کتابخانه داشتند.

رصدخانه مراغه از نظر تاریخی اهمیت بسیاری دارد و زمانی مشهورترین رصدخانه اسلامی بوده است. گفته می گردد رصدخانه سمرقند در تاجیکستان که به عنوان یکی از معتبرترین رصدخانه های جهان مطرح شده است، یک قرن بعد از احداث رصد خانه مراغه، با الهام از آن ساخته شد. همینطور رصد خانه های تیکو براهه، کپلر و رصدخانه اوجین در هند و رصد خانه استانبول نیز با الهام از آن ساخته شدند.

گفته می گردد رصدخانه مراغه نخستین رصدخانه مجهزی است که قبل از دوران اختراع تلسکوپ ساخته شد و به قدری پیشرفته بود که تا 300 سال بعد از احداث آن، چنین رصدخانه ای حتی در غرب تاسیس نشد. بعلاوه، ابزار موجود در این رصد خانه بسیار دقیق بوده و از این نظر معروفیت و اعتبار جهانی داشتند.

جالب آنکه این رصد خانه، به عنوان موسسه ای جهت آموزش علوم مختلف نیز کاربرد داشته است و از بزرگترین مراکز علمی و اسلامی در جهان به شمار می رفت. نوشته هایی قدیمی حاکی از آن است که این بنا در حدود سال 720 هجری، کاملا تخریب شده و تنها ویرانه هایی از آن باقی ماند. تحقیقاتی که روی این بنا انجام شد، حاکی از آن است که این رصدخانه به دستور دولت آن موقع تخریب شده است.

محققان در پی کاوش در بقایای این رصد خانه، توانستند طرحی از برج مرکزی آن را به دست بیاورند که شکلی استوانه ای داشته است. طبق این تحقیقات، قطر این برج در حدود 22 متر بوده است و در ساخت آن از انواع سنگ، اجر، گچ و کاشی استفاده شده است.

در حال حاضر گنبدی سفید رنگ برای محافظت از بقایای این رصدخانه روی آن کشیده شده است و شباهتی با ساختار اصلی این رصدخانه در گذشته ندارد.