قیمت هر صفحه کتاب کودک سه برابر شده است، لزوم تزریق کتاب کودک به کتابخانه های محلی - دکتر برای تو

ریزش مخاطب کتاب فروشی ها و کاهش عناوین منتشر شده در این حوزه تا چه اندازه به فعالان نشر در این حوزه آسیب زده است؟ به این بهانه دقایقی با عبدالعظیم فریدون رئیس هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان به گفت وگو نشستیم و مدیر انتشارات محراب قلم با تاکید بر نامناسب بودن شرایط انتشار کتاب در این حوزه، خواهان حمایت و توجه جدی دولت به نشر بچه ها شد.

جناب فریدون شما در انجمن با ناشران کودک و نوجوان زیادی سر و کار دارید. شرایط این روزهای نشر در این بخش را چگونه ارزیابی می کنید؟

در سال 97 حدود 16 هزار و 950 اسم کتاب، در سال 98حدود 12 هزار و 200 اسم کتاب و سال 99 حدود 13 هزار و 400 اسم کتاب در حوزه کودک و نوجوان فراوری شد که شامل آثار ترجمه ای و تالیفی بود. بعلاوه نگاهی به آمار انتشار کتاب طی دو ماه نخست سال های قبل نشان می دهد که در سال 96 حدود یک هزار و 763 اسم، سال 97 یک هزار و 695 اسم، سال 98 یک هزار و 227 اسم و سال 99 که اوج بیماری کرونا بود یک هزار و 280 اسم کتاب منتشر شده است. اما آمار دو ماه امسال نشان می دهد که 654 اسم کتاب در حوزه کودک و نوجوان چاپ شده که 300 اسم آن تالیفی و 279 اسم آن چاپ اولی است. این آمار از آن حکایت دارد که نشر کتاب کودک و نوجوان امسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته 50 درصد افت داشته است.

دلایل این رکود و کاهش آمار چیست و چه آثار و تبعاتی به همراه داشته است؟

بخش عمده این کاهش آمار به علت بی توجهی به حوزه نشر کودک و نوجوان است. از سوی دیگر عدم حضور بچه ها در کتاب فروشی و مراجعه نکردن آن ها برای خرید کتاب هم یکی دیگر از دلایل افت عناوین چاپ شده در کتاب های کودک و نوجوان است. در این میان عامل دیگری که مهم است، نبود حمایت و خریداری کتاب های تالیفی و بومی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که می تواند در انگیزه دادن به ناشران برای چاپ کتاب های ارزشمند و مفید موثر باشد.

یکی از مسائل ناشران کودک و نوجوان، هزینه های بالای فراوری کتاب است که با توجه به گرانی مواد اولیه؛ به خصوص کاغذ گلاسه، گریبان فعالان این حوزه را گرفته است. در این زمینه کمی شرح بدهید.

این روزها قیمت کاغذ پنج برابر شده، خدمات چاپ دو برابر شده و صحافی سه تا چهار برابر شده است. بعلاوه زینکی که برای کتاب کودک و نوجوان و اغلب کتاب های رنگی استفاده می گردد و ما سال 97 ورقی 6 هزار تومان خریداری می کردیم، بعد از عید به 44 هزار تومان رسید که رشد 6 برابری داشته است. با این اوصاف قیمت گذاری برای ناشران بسیار سخت می گردد. میانگین هر صفحه کتاب در سال 96 حدود 214 تومان بود که در سال 97 به 220 تومان رسید، در سال 98 هم به 325 تومان رسید، در سال 99 به 516 تومان و در دو ماه اول سال 1400 به 676 تومان رسیده است. یعنی از سال 97 تا به امسال قیمت میانگین یک صفحه کتاب کودک سه برابر شده است. این درحالی است که اقتصاد خانواده ها طی این سه سال رشد زیادی نداشته است.

پیشنهاد شما برای بهبود اوضاع چیست؟

به نظرم حداقل کاری که می توان انجام داد این است که قفسه کتاب های کودک و نوجوان در کتابخانه های عمومی، کتابخانه های مدارس و کتابخانه های محلی را پر کنیم تا گروهی که امکان خریداری کتاب ها را ندارند، بتوانند به وسیله کتابخانه ها به آثار این حوزه دسترسی داشته باشند. خریداری کتاب از ناشران و تزریق آن به کتابخانه ها اهمیت ویژه ای دارد که باید در دستور کار دولت قرار گیرد زیرا در صورت بی توجهی به این موضوع شرایط ناشران کودک و نوجوان از این بدتر می گردد و به همین علت است که معتقدم ناشران کودک و نوجوان این روزها به علت مسائل مالی در تامین مواد اولیه و فراوری شامل پرداخت حق التحریر و تصویرگری زمین گیر شده اند.

یک ماه گذشته قرنطینه در تهران و بسیاری از شهرهای دیگر برقرار بود و بچه ها و نوجوانان زیادی در خانه ها بودند. در این میان به نظر می رسد نقش کتاب می توانست پررنگ تر از همواره برای آن ها باشد، نظر شما چیست؟

چندی قبل وزیر بهداشت اعلام خطر کرد که بچه ها و نوجوانانی که امروزها در خانه هستند به علت جنب و جوش کم و مصرف خوراکی های پرکالری در معرض خطر چاقی قرار دارند بعلاوه خطر افسردگی و پرخاشگری در آن ها دیده می گردد و همه این ها مسائلی است که دامن نسل آینده را خواهد گرفت. این درحالی است که ما در انجمن از نخستین روزهای شیوع بیماری کرونا این هشدار را در قالب مصاحبه و یادداشت با رسانه ها داده بودیم و از مسئولان دولتی خواسته بودیم برای در دسترس قرار گرفتن کتاب های کودک و نوجوان با مشارکت انجمن طرح ها و برنامه های مختلفی را می توان اجرایی کرد که زیاد جدی نگرفته شد.

به اسم مثال چه طرحی مدنظر شما است؟

پیشنهاد من این است که دولت مواد اولیه کتاب کودک و نوجوان با قیمت پایین تهیه نموده و در اختیار ناشران این حوزه قرار دهد. بعلاوه باید بحث تجهیز کتابخانه های عمومی را جدی بگیریم؛ از سوی دیگر یک سری طرح های اختصاصی مثل طرح های فصلی با تخفیف مخصوص بچه ها و نوجوانان بگذاریم تا خانواده ها بتوانند کتاب خریداری نمایند. نظر من این است که می توان برای هر کودک با توجه به کد ملی، حداکثر تخفیف را در نظر گرفت تا والدین بتوانند کتاب های مورد احتیاج آن ها را خریداری نمایند.