قدمت این محوطه تاریخی ایران 500 سال بیشتر شد
به گزارش دکتر برای تو، باستان شناسان ایرانی، تمدن شوش را که پیش تر تصور می شد 4200 سال قدمت دارد، به 4700 سال رساندند.
به گزارش خبرنگاران، باستان شناسان ایرانی در نخستین فصل از مرحله تازه کاوش باستان شناختی در محوطه باستانی شوش، توانستند در تپه آکروپل به یافته های تازهی دست پیدا نمایند که قدمت این محوطه باستانی را از 4200 سال قبل براساس یافته فرانسوی ها به 4500 سال برساند.
آنها بعلاوه در ادامه آنالیز های باستان شناسی خود در انبار محوطه باستانی شوش متوجه آثاری شدند که قدمت استقرار در این محوطه ثبت جهانی شده کشور را به 6200 سال و به عصر مس و سنگ و پیش از شروع حکومت هخامنشی ها و حتی پیش از شروع دوره عیلامی رسانده است.
محوطه باستانی بزرگ شوش از سده 19میلادی به این سو، با انتشار سفرنامه های سیاحان اروپایی مورد توجه مستشرقان و پژوهشگران نهاده شد، تا آنکه برای نخستین بار، باستان شناسان بریتانیایی طی سال های 1850 تا 1852 میلادی به کاوش در آن پرداختند.
پس از آن، طی سال های 1884 تا 1886، فرانسوی ها با دریافت اجازه ناصرالدین شاه قاجار، پادشاه ایران، پژوهش های خود را در این محوطه شروع کردند. در سال 1895، دولت فرانسه امتیاز انحصاری کاوش های باستان شناسی در سراسر ایران را از ناصرالدین شاه دریافت کرد. اما از 1897به بعد تا سال 1979، این محوطه باستانی شوش بود که به مرکز فعالیت هیأت های باستان شناسی فرانسوی تبدیل شد.
پس از انقلاب اسلامی ایران در سال 1979میلادی، پژوهش های میدانی هیأت باستان شناسی فرانسه هم متوقف شد. اما کاوش های باستان شناختی در این محوطه در سال 1982زیرنظر مرکز باستان شناسی ایران و به وسیله یک گروه باستان شناس ایرانی شروع شد. اما این مرحله نیز 11 سال متوقف ماند و ادامه کاوش های باستان شناختی از سال 1994 تا 2005 میلادی از سر گرفته شد. پس از این دوره، کاوش های اخیر باستان شناختی در این محوطه باستانی از سال 2019 میلادی و این بار به وسیله کارشناسان پایگاه میراث جهانی شوش شروع شد.
لقمان احمدزاده، سرپرست هیأت باستان شناسی محوطه باستانی شوش به خبرنگاران می گوید: پس از انقلاب اسلامی، پژوهش های باستان شناسانه در این محوطه به فعالیت های کوتاه مدت در آپادانا محدود شد. اما پس از وقفه طولانی، از سرگیری پژوهش های هدفمند و روشمند باستان شناسی و حفاظتی ضروری بود. به همین علت، هشتم دی ماه 1397 تصمیم در پی اعلام موافقت پژوهشکده باستان شناسی مقدمات کار آماده شد تا هیأت پژوهش های باستان شناسی شوش شکل بگیرد و کار خود را شروع کند.
به گفته این باستان شناس، در آستانه سال 1398 و پیش از همه گیری کووید- 19، با 2 هدف خواناسازی و حفاظت بخش آشکار شده از سکوی بلند آکروپل شوش و پاسخ به پرسش پژوهشی درباره بقایای گورستان مشهور هزاره پنجم پیش از میلاد به کاوش در آن محدوده پرداختیم. این پژوهش در محدوده ترانشه بزرگ مُرگان در آکروپل شوش شکل گرفت. کاوش های بزرگ مقیاس در این محدوده یک گودال بزرگ با چند دیواره عمودی در شرق و غرب و تعدادی تراس مصنوعی در شمال آن ایجاد کرد که طی این فصل از پژوهش های میدانی، 2 کارگاه کاوش در تپه آکروپل ایجاد کردیم.
احمدزاده می گوید: یکی از اهداف ما بازیابی بخشی از پایه سازه یادمانی سکوی بلند در تپه آکروپل شوش بود که در سال های 1972 و 1975 تا 1978 میلادی به وسیله 2 باستان شناس فرانسوی به نام های ژان پرو و دُنی کنال کاوش شده بود. مشاهده شرایط فعلی این بخش و مقایسه آن با عکس های منتشرشده از 4 دهه پیش نشان دهنده فرسایش شدید بافت های آشکار شده پس از کاوش است. پی گردی ها و خواناسازی این محدوده اما به بازیابی نماها و سطوح بخشی از پایه یک سازه یادمانی انجامید.
سرپرست هیأت باستان شناسی شوش می گوید: گروه باستان شناسی با کاوش در عمیق ترین لایه های تپه آکروپل، آثار به جا مانده از دوره شوشان تازه 1و به ویژه تکه سفال های شاخص با نقش مایه نقطه ای یافتند که قدمت آنها به حدود 4700 پیش از میلاد بازمی گردد. در کاوش سال 1389در آکروپل برای نخستین بار شواهد استقراری قدیمی تر از دوره شوش 1 یعنی اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد، متعلق به دوره شوشان تازه 1در بستر واقعی خود مستندنگاری شد.
این باستان شناس می گوید: در این فصل از کاوش نتوانستیم از لایه های شوشان تازه 1 گذر کنیم، اما حجم زیادی از بقایای فرهنگی را در سرند نهشته های آشفته برجای مانده از کاوش های پیشین و نهشته های در جای دوره شوشان تازه 1بازیابی کردیم که وجود تکه سفال های دوره شوشان میانه متأخر در میان آنها جالب توجه است. وجود این شواهد، نشان می دهد می توان احتمال وجود دوره شوشان میانه متأخر را هم به توالی گاه نگاری آکروپل شوش اضافه کنیم.
لقمان احمدزاده می گوید: محدودیت کووید- 19به فرصتی تبدیل شد که به آنالیز مواد باستان شناختی کاوش های پیشین هیأت های فرانسوی از شوش در انبارها بپردازیم. در میان یافته های کاوشگران فرانسوی، چندین تکه سفال یافتیم که قدمت آنها حتی از اواخر هزاره هفتم پیش ازمیلاد (6200پ.م) فراتر می رود. یکی از این تکه سفال ها با نقش مایه قرمز به دوره شوشان عتیق 3 یعنی حدود 6200 تا 6000 پیش از میلاد، قابل تاریخ گذاری است و 3 تکه دیگر از شاخصه های شوشان قدیم، مربوط به حدود 6000 تا 5700 سال پیش از میلاد هستند. 3 تکه سفال دیگر نیز از نمونه های شاخص دوره شوشان میانه متأخر هستند.
شوش 6200 ساله
سرپرست هیأت باستان شناسی محوطه جهانی شوش اظهار داشت: بر پایه این سفال ها و دستاوردهای کاوش ما، تاریخ پایه گذاری شوش به حدود 6200 سال پیش از میلاد، بازمی گردد و استقرار از این دوره بدون وقفه تا دوره شوشان تازه یک درمحدوده محوطه شوش ادامه یافته است. پس از آن با یک وقفه، مجدداً استقرار در شوش در دوره شوشان تازه 2یا همان دوره ای که در شوش به نام شوش شناخته می گردد، شکل می گیرد و از آن پس تا سده سیزدهم میلادی ادامه می یابد.
براساس آنچه لقمان احمدزاده به خبرنگاران گفته است، پیش از این، تاریخ نخستین استقرار یک اجتماع انسانی در شوش به اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد (4200پ.م) نسبت داده می شد. نکته جالب توجه اینجاست که باستان شناسان فرانسوی بخشی از یافته های سفالی قدیمی تری را که از تپه آکروپل به دست آورده بودند، به درستی تاریخ گذاری نکرده و همه آنها را متعلق به اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد دانسته اند. اما اکنون آشکار است که شوش چندین مرحله از تحولات کهن تر از آن چیزی که تا به امروز درباره آن تصور می شد را پشت سر گذاشته است.
منبع: همشهری آنلاین