فیلم پدر ما؛ یک درام جنایی که به داستانی خانوادگی تبدیل می شود - دکتر برای تو

داستان فیلم پدر ما اقتباس آزادی است از ماجرای تلاش برای ترور معاون رییس پلیس شهر رم آلفونسو نوچه (پدر کارگردان فیلم) توسط گروه های افراطی چپ گرا در طول یک دوره از بحران های اجتماعی در ایتالیا طی سال های اواخر دهه 1960 تا اواخر دهه 1980.

پدر ما از نظر زمانی در سال 1976 می گذرد. والریوی 10 ساله به همراه مادرش شاهد تلاش ناموفق یک چریک مسلح برای قتل پدرش است. از این لحظه به بعد، ترس و نوعی حس مداوم آسیب پذیری به شکل شدیدی کل خانواده را در بر می گیرد.

در تابستان همان سال والریو با کریستین آشنا می شود، پسری که کمی از او بزرگتر است. کریستین تنها، طغیان گر و جسور است و حضورش زندگی والریو را برای همواره تغییر می دهد.

پیرفرانچسکو فاوینو نقش پدر والریو را ایفا می کند؛ او که اخیرا در فیلم خائن (The Traitor) ساخته هنرمند برجسته ایتالیایی مارکو بلوکیو به ایفای نقش پرداخت بازیگر پرکاری است و سابقه حضور در 50 فیلم اروپایی و آمریکایی را دارد.

کلودیو نوچه کارگردان 45 ساله فیلم سینمایی پدر ما ، اولین فیلم سینمایی بلند خود را در سال 2009 تحت عنوان صبح بخیر امان (Good Morning Aman) روی پرده برد. نوچه فیلم دومش جنگل یخ (The Ice Forest) را در سال 2014 ساخت و حال با سومین فیلم بلندش در بخش رقابتی جشنواره بین المللی فیلم ونیز 2020 شرکت کرده است.

در حال حاضر سه نقد درباره جدیدترین اثر کلودیو نوچه منتشر شده است. بررسی این نقدها نشان می دهد منتقدان گاردین و ورایتی فیلم را پسندیده اند در حالی که منتقد مجله اسکرین اینترنشنال از فیلم رضایت نداشته.

در ادامه بخش هایی از این سه نقد را مرور می کنیم.

گزیده نقدها و بررسی های فیلم پدر ما

گاردین / زان بروکس

کلودیو نوچه به عنوان یک کودک در دهه 1970 شاهد ترور پدرش (معاون رییس پلیس شهر رم) توسط گروه های مسلح چپگرا بوده است. این تروما به گفته خود او در تمام زندگی آزارش داده تا در نهایت با ساخت فیلم پدر ما به نوعی کاتارسیس (پاکسازی روانی به وسیله هنر) دست پیدا می کند؛ فیلمی که در جشنواره ونیز برای مهم ترین جایزه جشنواره یعنی شیر طلایی به رقابت می پردازد.

پدر پس از ترور همواره با خود اسلحه حمل می کند و هر بار که زنگ خانه به صدا در می آید مشوش می شود. والریو فرزند 10 ساله او مطمئن نیست دقیقا چه اتفاقی به چه دلیلی رخ داده که طبیعتا یعنی مخاطب در تاریکی و ابهام باقی می ماند. در عمده زمان، فیلم پدر ما ترجیح می دهد جهانی خشن بزرگسالان را از زاویه دید یک کودک به تصویر بکشد.

روزی هنگام بازی والریو یک پسر ظاهرا ولگرد به نام کریستین را ملاقات می کند و با او دوست می شود. کریستین را می توان مثل موجودی متعلق به داستان های پریان توصیف کرد؛ او همچون یک معلم است و در عین حال همچون یک فرد حقه باز؛ کنار او بودن سرگرم کننده است اما نمی شود کاملا به او اعتماد کرد.

این پسر در داستان واقعی حضور نداشته و کاملا ابداع کارگردان است؛ در واقع کمکی است به خوددرمانی نوجوانی که با تروما روبرو شده.

جسارت و جاه طلبی محض نوچه در این فیلم را نمی توان مورد انتقاد قرار داد. اگر فیلم پدر ما کمی بهم ریخته به نظر می رسد باید گفت این بهم ریختگی نیز زیبا و باشکوه است. تماشای فیلم پدر ما همچون شیرجه عمیقی است درون ناخودآگاه کارگردان.

ورایتی / جی وایزبرگ

دوره ای در اواخر سال های 1960 تا اواخر سال های 1980 که ایتالیا درگیر مبارزه با تروریسم بود و تحت عنوان سال های سربی (Years of Lead) از آن یاد می شود از آن دست دوره های تاریخی است که قابلیت های بسیار پرباری برای اقتباس سینمایی دارد.

کارگردان فیلم کلودیو نوچه در این اثر با مطرح کردن اتفاقاتی واقعی از ماجرای ترور پدرش در سال 1976 یک ترومای شخصی را واکاوی می کند و تلاش می کند نشان دهد این واقعه از نظر عاطفی چه تاثیری بر او و خانواده اش داشته.

فیلم پدر ما اثری است که با ظرافت و هوشمندی ساخته شده و چندین و چند سکانس قدرتمند دارد؛ سکانس هایی که درون یک فیلم نامه کمتر رضایت بخش قرار گرفته.

روی هم رفته با در نظر دریافت موضوع فیلم و مجموعه بازیگران احتمالا باید انتظار استقبال خوبی را از این اثر در کشور ایتالیا داشته باشیم اما بعید به نظر می رسد که فیلم به شکل جدی در سطح جهان مطرح شود.

فیلم به شکل کلی امیدوارکننده است اما به نظر می رسد فیلم نامه آنچنان مورد تعمق قرار نگرفته. برای مثال نحوه برخورد فیلم نامه با هویت کریستین به سادگی از زوایای مختلفی اشتباه است.

فیلم تاثیر فرساینده تیراندازی روی روابط خانواده و ترس همواره حاضر از اینکه واقعه یک بار دیگر تکرار شود را به خوبی نشان داده. هم والریو و هم کریستین شخصیت های جذابی از کار درآمده اند؛ در واقع آسیب پذیری اولی با اسرارآمیزی مسحورکننده دومی به خوبی در کنار هم قرار گرفته.

تغییر شخصیت جینا (مادر والریو) از یک مادر آسمانی به یک زن عصبی فرسوده خوب اتفاق می افتد اما سفت و سختی و بی احساسی پدر نیاز به بیشتر شکافته شدن داشت تا او را به فردی بیش از یک موجود ناشناس تبدیل کند.

اسکرین اینترنشنال / فینولا هالیگان

این درام جنایی که از ماجرای واقعی کودکی کارگردان فیلم کلودیو نوچه الهام گرفته شده است به داستان رابطه پدر-پسری تبدیل می شود.

در حالی که اثر، بالا و پایین های دراماتیک خود را دارد اما پس از نیم ساعت انفجاری اول اتفاق چندانی برای قهرمان 10 ساله مو طلایی فیلم و پدر خوش تیپش که سعی می کنند با عواقب ماجرا کنار بیایند رخ نمی دهد.

به نظر می آید فیلم بیشتر برای مخاطب داخلی مناسب باشد که پس از جشنواره ونیز به تماشای آن خواهند نشست؛ مخاطبی که با این دوره تاریخی و عوارض روانی اش از نزدیک آشنا است.

• فیلم مرید؛ سینمای هند با یک فیلم هنری پیچیده به جشنواره ونیز آمده